کانی شناسی، ژئوشیمی و الگوی تشکیل کانسار آهن ورتاوه، جنوب کاشان

کانسار آهن ورتاوه در 25 کیلومتری جنوب شهر کاشان، 8 کیلومتری جنوب شرقی شهر قمصر و در کمربند آتشفشانی- نفوذی ارومیه- دختر واقع شده است. سنگ های آتشفشانی-رسوبی ائوسن و توده نفوذی بعد از میوسن زیرین (میوسن میانی؟) پیکره اصلی سنگ های رخنمون یافته در منطقه را تشکیل می دهند. بر اساس این پژوهش تزریق توده نفوذی با ترکیب کوارتزدیوریت-دیوریت به داخل توف های کربناتی ائوسن موجب تشکیل کانسار آهن ورتاوه شده است. ماده معدنی بطور عمده از مگنتیت تشکیل شده که در بخش هایی با هماتیت و کانی های سولفیدی شامل پیریت و کالکوپیریت و کانه های ثانویه مالاکیت، لیمونیت، گوتیت و اکسیدهای منگنز همراه است. ماده معدنی دارای بافت های توده ای، برشی، رگه-رگچه ای و دانه پراکنده می باشد. مجموعه کانی های گارنت، پیروکسن، اپیدوت، کلریت، کلسیت، کوارتز، سرسیت و آپاتیت، کانی های باطله ها را تشکیل می دهند. دگرسانی های اصلی در منطقه شامل اپیدوتی، کلریتی، سرسیتی و آرژلیتی شدن هستند. مطالعات ژئوشیمیایی توده نفوذی نشان دهنده ماگمایی با ماهیت کالک آلکالن و متاآلومین و از رده گرانیت های کمان ماگمایی است. بر اساس مطالعات ژئوشیمی و سیالات درگیر، سیال کانه ساز دارای منشأ ماگمایی می باشد. گسل، درزه و شکستگی¬های فراوان در منطقه نقش مهمی در انتقال سیالات کانه ساز و کانه¬زایی داشته اند. مطالعه سیالات درگیر، بیانگر شوری برابر40/5 تا 78/15 درصد وزنی نمک طعام در کانی کلسیت، 16/7 تا 64/10 درصد وزنی نمک طعام در کانی کوارتز و متوسط شوری 56/9 درصد وزنی نمک طعام برای سیالات کانه ساز می باشد. نمودار دمای همگن شدن، محدوده بین 150 تا 289 درجه سانتی گراد در کانی کلسیت و محدوده ای بین 274 تا 310 درجه سانتی گراد در کانی کوارتز را نشان می دهد. با تلفیق داده های حاصل از بررسی روابط صحرایی، مطالعات پتروگرافی، کانه نگاری، مطالعه سیالات درگیر و شیمی سنگ کل، برای کانسار ورتاوه الگوی تشکیل اسکارن کلسیمی پیشنهاد می شود. علاوه بر ماهیت اسکارنی با توجه به شواهد کانی شناسی، ساخت و بافت، ژئوشیمی و محیط زمین ساختی، کانسار ورتاوه شباهت هایی را نیز با کانسارهای اکسید آهن- مس- طلا (iocg) نشان می دهند.